Categorie:Ethica
Zie:
Ethica: Van deskundigheid tot meesterschap
Ethiek (van het Griekse ethos) is de beschrijving van hoe je gewend bent je te gedragen als je thuis bent, in je gewone verblijfplaats: 'Zo doen wij dat hier.' Tegelijk is het de bezinning op hoe je te gedragen, de reflectie op wat goede gewoonten zijn of wat juist handelen inhoudt. Ethiek is daarmee ook de studie van karakter, goed leven en optimaal functioneren.
Socrates ging ervan uit dat als je werkelijk weet wat dat inhoudt,juist handelen, je ook daadwerkelijk juist zult handelen. Of omgekeerd, dat als je niet het goede weet te doen je kennelijk ook niet goed weet wat dat inhoudt. Daarom probeerde hij voortdurend zijn gesprekspartners te verleiden om rekenschap te geven van hun handelen, verantwoording af te leggen van hoe ze gewend waren zich te gedragen. Steeds kwamen ze dan tot het inzicht dat ze onvoldoende wisten wat goed leven eigenlijk inhoudt. Of in ieder geval dat ze niet in staat waren het precies uit te leggen. Daarmee prikkelde hij hen tot reflectie, daagde hen uit na te denken over zichzelf en hun houding en ambities. Zo kun je een scherper beeld ontwikkelen van jezelf,je verhouding tot anderen en tot de gemeenschap als geheel.
Veel mensen hebben het idee dat ethiek vooral een kwestie van moraliseren is, het belerende vingertje opsteken: dit mag niet, daar moet je je aan houden, als je je niet gedraagt zwaait er wat enzovoort. Maar dat is een oppervlakkige, weinig vruchtbare opvatting. Als je de praktijkwijzers uit dit hoofdstuk bekijkt kom je snel tot andere gedachten. Ethiek is vooral een kwestie van onderzoeken hoe je zelf het best tot je recht komt, zowel in je eentje als samen met anderen. Hoe wil je leven? Wie zijn je leermeesters? Wat zijn richtinggevende waarden? Kun je in een lastige situatie toch floreren? Dat zijn de vragen waar het om draait.
In organisaties speelt ethiek in toenemende mate een rol. Veel mensen willen zich vrijwillig meten aan expliciete normen van professionaliteit, integriteit of maatschappelijke veranrwoordelijkheid. Daartoe stellen ze interne codes op, wijden een deel van het jaarverslag eraan of creëren functies voor mensen die zich speciaal met deze materie bezighouden. De praktijkwijzers in dit deel zijn bruikbaar als invulling of ondersteuning daarvan. Sommige zijn eenvoudig, andere moeilijker of ingrijpender of omvattender. Maar allemaal zijn ze geschikt om een discours over ethische aspecten van de organisatie op gang te brengen en in stand te houden.
Er is veel overlap russen de praktijkwijzers in dit hoofdsruk en die van de vorige drie hoofdsrukken. Dat is niet verwonderlijk, de vrije kunsten zijn allemaal gericht op de 'meesterkunst', de kunst van het goede leven. Maar waar in de vorige hoofdstukken een specifieke vrije kunst de invalshoek vormt, is hier het richtpunt zelf van die kunsten de invalshoek: meesterschap, een scherp beeld van wat goed leven inhoudt en het vermogen dat vorm te geven.
Literatuur
- Alisdair Maclntyre, AJter virtue.A srudy in morallneory. Narre Dame, University of Notre Dame Press, 1984.
- Adam Smith, Tnt Iheory of mora! senrimenrs. Indianapolis, Liberty Fund, 1984 [17591.
Uit Vrije ruimte praktijkboek, p170, Jos Kessels, Erik Boers, Pieter Mostert.