Categorie:Retorica: verschil tussen versies

Zie:

• categorie:dialectica;
• categorie:retorica;
• categorie:grammatica; en
• categorie:ethica;

Retorica: Anderen aanspreken

Retorica is de kunst van het vrijmoedig en inspirerend spreken in groepen. Binnen organisaties wordt veelvuldig in groepsverband gesproken. Allerlei overlegsituaties draaien om het aanspreken van anderen: inbrengen van standpunten, verdedigen van voorstellen of kritiek geven op ideeën. Dat klinkt levendig en open, direct en kleurrijk. Maar de praktijk is vaak anders. Veel gesprekken zijn saai, voorspelbaar, eindeloos en vermoeiend. Als er a! dynamiek ontstaat, is die vaak het gevolg van het luide spreken van sommigen ofhet voortdurend onderbreken van anderen.

Hoe anders kan dit zijn wanneer mensen de kunst verstaan om anderen aan te spreken! Niet langer domineert degene met de luidste stem. Geen tijd gaat meer verloren aan onoverzichtelijk geharrewar. Deelnemers aan het gesprek weten het ritme van poneren en opponeren te respecteren. Ze ondersteunen hun argumentaties met indringende voorbeelden. Ze raken de kern. Ze raken de anderen. Bijzaken schuiven naar de achtergrond. Het prikkelende betoog van de één moedigt de ander aan om de eigen visie nog pakkender te verwoorden. Ieder voelt zich verantwoordelijk om alle aspecten van een vraagstuk tot hun recht te laten komen.

De praktijkwijzers retorica die we in dit deel hebben opgenomen zijn afgestemd op de belangrijkste voorwaarde om zo'n vorm van spreken in groepen te ontwikkelen, namelijk openheid. Hoe krijgje meer openheid in gesprekken? Hier vind je een aantal bruikbare handvatten. Zij verschillen van de praktijkwijzers uit het voorgaande deel, dialectica. Die zijn vooral gericht op de vraag hoe meer diepgang in gesprekken te krijgen. Retorica gaat over overtuigen, basistechnieken zijn het poneren en opponeren, pro en contra argumenteren. Dialectica gaat over onderzoeken, basistechnieken zijn vragen en luisteren. In de retorica gaat het erom de boodschap die gedeeld moet worden voor het voetlicht te brengen, in de dialectica gaat het erom de vraag die zich opdringt te doordenken.

De klassieke retorica biedt ta! van 'vormen van spreken', niet alleen om zelf meer gehoor te vinden, maar ook om het publieke debat in organisaties te verlevendigen en 'discours' te ontwikkelen, dat wil zeggen een gesprekscultuur waarin hete hangijzers of heftige kwesties openhartig besproken worden. We hebben een aantal van die klassieke vormen zodanig geactualiseerd en geconcretiseerd dat ze ook in onze tijd daadwerkelijk ondersteunend zijn voor vrijmoedig en inspirerend spreken.

Literatuur

• Aristoteles, Retorica. Groningen, Historische Uitgeverij, 2004.
• A.D. Leeman, A.C. Braet, Klassieke rewrica. Groningen, Wolters-Noordhoff, 1987.
• Marjon Spolders, Het winnende woord. Succesvol Argumenteren. Amsterdam, Ben Bakker,.

Uit Vrije ruimte praktijkboek, p092, Jos Kessels, Erik Boers, Pieter Mostert.